Тха декхар
Тха декхар – наьх хьашташ кхоачаш деш, Россе дег1айолаеш конституце наькгой1а г1олла хано д1аехач бесе демократически паччалькхе хьальер.
Сан долх тхо Думе?
"ЯБЛОКО" Думе ювде – нахь хьашташ дувц а, уж лаьрх1а законаш т1аийца.
Сан духьал да тхо?
Бизнес а цун хьалхе хургйоцаш. Оах ях:
- "кормушка" яха хьам юкхера д1дакх;
- Паччахьалкхен г1улакхе д1ат1ама баг1ийт бизнесменаш, цер гаргал нах;
- Налогови компанеш т1ахьожам лоаттабе.
Коррупции хургйоцаш. Оах ях:
- Конвенции ООН йоаг1аш йола 20 статья юкхер юстара якха;
- Т1ахьожам лоаттабе кулгалхой декларацешт, балхар д1абах бокъонах боацараш;
- Кулгалхой а, депутаташ а паччахьалкъен дакъа лоацаш компанешт кульгал деч совет юкъе ма байт.
Россе бахархошт хьашташ цаттара кхоачаш хургдолаш. Оах ях:
- Массайолча ог1арахьа кулгалхой а, депутатий а латта бокъо – д1аяха.
- Бахархой а, кулгалхой а – цаттара пенсионни систем вашаг1йолла, ишта крупни а, малы а оала бизнес.
Кьамашт юкъера дов хьургдоацаш. Оах ях:
- Бехктохкаме бе из леладераш;
- Школашка къамий юкъера бувзама чоаг1абе.
Сталинизма а тоталитаризма а духхьал. Оах ях:
- Бехктохкама юкъе байта сталински а большевистски а репресси бахьараш;
- Цу хьакъе паччахьалкхен программ т1аийцар.
Фу дез тхоан?
Тхоан ез хано д1аехач бесе паччахьалкхе
Хьара саги вахара бокхонах хьургадолаш
- Саг вахара къайле лелае, иштта телефонни къамаьла бокъо лораера;
- Бахархой лорабир бокъо лораю органи сотрудникаш ц1а дог1ара ма леладе;
- Лаьца бохкач моттигашка бахархошт бокъо халийтар.
Бахархой бокъонаш
- Пикеташ, митингаш йоаг1ач бесс д1аехьара;
- Кхалнах а, ма1анах а – цаттара бокъонаш халийтара;
- Коммерци ц1а лоарх1аш йола юкъарленаш болх моттиг тойер СМИ-бокъо халийтар;
- Массадолча къамий юкъарлен телевидении вашаг1йелар.
Демократех
- Хоржамаш нийса д1адахьар;
- Цу юкъе ерригача партеш дакъа лацар;
- Политически парте регитраце лоаца ийр;
- Политически партеш лаьрх1а 3% къач лоахабир;
Нийса суд халар дехаш
- Судебни коррупцен юкъе ниссабенараш – арахийцар;
- Бокъо йоца хоадам баь судхойи бехктокхаме оттабир;
- Судхой корпус керда яккхар;
- Нидз бола структураште а, спецслужбаште а т1ахьожам лоаттабир;
- ФСБ а, ФСО а, полиции а, кхыйола нидз бола структураш бокъонаш гоаулурйоцаш цхьацца дола акташ д1адахар;
Къаман политиках а, федерализмах а
- Федерации Совет доакъашхой харжар Федерации субъектий;
- РФ субъектий къамаш шоай кумалхой хилар;
- Климат дика йоаца регионаш паччахьалкхен программах хьалалацар;
- Деррига меташ паччахьалкхен оаг1араха хьалацар иштта Россе къаман культур а, касст-касст Россе къаман метах публикацеш а вещани халийтар;
- Шоай метал дика дешар халийтар аьттув балийтар.
Моттигерча администрацеш
- Моттигерча администраце цхьанна ца баьча хоадамах юха, из г1улакх тахкар;
- Торонах йола налог моттигерча администрацен д1оелар.
Профессиональни 1амар дир
- Контрактах 1амар дир, ахчанца а вах мотиг 1алаш а ер, пенсии доаг1ач бесс нийсдар;
- Техникац а, нах дукха халарца а, кхерамзле хургйолаш арми халийтар.
Дикаг1йолча политиках
- Россе лораер а, йехе ядач паччахьалкхенашк кхерамзле лоаттаийр;
- Россе Европац а, Европейски оала союз бувзам лелабира, визови режим ходаийр;
- Дерригач дунен къамашт юкъера организацешта а, конвенцешт а юкъе Россе дакъа дукхаг1а халийтара, паччахьалкхен дег1айолаеш.
Социальни рыночни оала экономиках
Саги вахара кульг ца тохар
- Миноритарни оала акционерай бокъо лораийр, иштта квартирий а, юртар ц1еной а, лаьттан участкай а;
- Ше доалахьа йолача хьамаш регистрации болх сиха а, атта а бир.
Яхьашен г1олла
- Монополий хьургдола зе гувш халийтар;
- Интернета г1олла монополех корпоративни ог1арахьа хул зе – хоам бир;
- Монополий оттаду тарифа инфляции дег1а ц1аяра гувш халийтар.
Керда экономически политиках
- Наха фусамаш хьальергайолаш мах боацаш наха лаьтт д1адалар, чурча экономик д1ег1аяра, цунца цхьанна керда болх бе моттигаш 1алаш ийра;
- Наха д1аданач лаьттий инфраструктур халийтар: наькъаш хьаладир, газ а, электроэнергии а, хиц а 1алаш ийр, паччахьалкхена новкъосталца.
Россера экономик дег1аер сатувсаш оаг1 нийсьяй "Лаьтта-ц1енош-наькъаш" яха программ. Тахан Россе аьттув ба шоай лаьттат1 бахархошта ц1енош хьала дайт. Тхоан бакхахьа хет мах боацаш ши инфраструктурац наха лаьтт д1адалар. Х1аьта цу программа хоадам хьургба:
Малый а средни а оала бизнес хьалалацар
- Бюджета йоцаш паччахьалкхен фонда страховой ставк лохаера;
- Льготни кредитах йола систем вашаг1йолар;
- Малый бизнес яхач кооперативашт лаьтт хьаийц бокъо елар;
- Муниципальни лоарх1аш йола фусумаш а, цар лаьтташ ийца бокъо чоаг1аер;
- Крупни а, сырьевой а доацаш долча бизнес налог лохаер.
Социальни даькъот1е лоцаера
- Ваха йиш йола минимум кхачаллца товарани, наьх хьашташ кхоачашдир г1улакх хьашерадиир а, объем дукхаг1халийтар а;
- 50% лохаш доцаш баьча балха мах хоадабир;
- Сырьевой оала ресурсаш бола пайдах бокъаг1чар поколенех фонда хьакъоллар;
- Пенсеи а, социальни пособеи а хьала лакхадир;
- Заанхошт пособеш лакхадир, иштта уж лаьрха болх моттигаш 1алаш ийра.
Белха бокъо чоаг1яра
- Забастовк д1аяхьар бокъо хилар;
- Заёмни оала болх ца байтар;
- Профсоюзаш бокъо йолаш хилар, профсоюзни кулгалхой д1ацабахар гарантеш хилар.
Бахархой капитал инвестицех
Дешара дег1аяра
- Мах боацаш лакхера дешар халийтар;
- Берий бешамаш а, хьара Бера моттиг халар;
- Хьехархой а хьаиду алпи дукха лакхадир;
- Дешара учрежденешк коммерциализации ца 1ишар а, коррупции даякхар а.
Унахц1ено дикаг1а, кхоачаш хилар
- Мах боацаш унахц1ено хилар;
- Лорий болхлоий – хьаиду алпи лакхадир;
- Бахархой диспансеризации мах боацаш хилар;
- Лорий оборудовании а, молхашт а – пошлин д1аяккхар.
Илман хьалалацар
- Илманхой бокъо хьалацар;
- Кьуна илманхой паччахьалкхено хьалацар;
- Илман тохкамашт пошлинаш д1аяхар.
Россе культура бахархой юкъе байтар
- Культура а кхоллам а финансироване лакхяра;
- Культур объекташ маьха а, лаьттий 1алашо халар;
- Хьалкхувш йоаг1 т1ехьле культур вахар паччахьалкхен средстваш бахьан долаш юкъе иейтар.
Гонахьар 1алам ц1ен халийтар
- Экологех йола министерство юха хьакъолар;
- Паччахьалкхен экологех йола экспертиз институт юх а хьакхолар;
- Ядерни оала топлив Россе арахьар ца дайтар, керда АЭС ца ейтар, иштта уж эксплуатацер юх араялийтар.
"ЯБЛОКО" яха парте Россе бахархошт программ йовзийт, дикаг1 йола оаг1у хьала1еш. Цу наькъат1а г1олла еррига паччахьалкхенаш ег1ай XXI век керда хулач хана.
Жорма хьалашк латта вай паччахьалкхе:
- Е из дег1аяра наькъат1а г1олла ювда XXI веке;
- Е из хьанз сана стагнации наькъат1а г1олла ювда, кхаллах дунен ачуювдаш – XXI век юкъе кхаччалехьа ца яхаш.
Из хоржам бе безараш шо да, хомий хоржамхой!
