Тхан 1алашо:
Партии «ЯБЛОКО» коьрта 1алашо ю конституцин некъац х1отто вайн заманан бакъонан демократически социальни пачхьалкх, Россия динамически кхиар а, гражданашана г1уллакх т1ехь хилтар а.
Думе х1унда дуьлху тхо?
Партии «Яблоко» парламенте й1оду гражданши хьашташан векал хила, законш т1еэца, гергадбяш мохк цу 1алашоне.
Стенан дуьхьал ду тхо?
Дуьхьал ду вовшаххотталарна 1едала а, бизнес а. Оха т1едождо:
- Массо «гуйш» д1аяккхар, олигархан а, чиновникан а кисан ца-кх1ачита ресурсаш й1охкна ахча а, бюджет ахча а.
- Пачхьалкхан г1уллакхехь ца-хила бизнесменаш а, церан гергара нах а.
- Регистраци йина офшорашках компанишна леррина налог тохар, компенсацин налог тохар карадаларан аукционшках пайда оьцуш бол чарна.
Коррпцин дуьхьал ду. Оха т1едождо:
- Уьззина ч1аг1яр ст. 20 ООН Конвенцин коррупцин дуьхьало янна, т1едожош та1зар дар доьналла доцу чиновникашан шайн т1едог1учунах кхето.
- Хьажар массо а декъахь чиновникаши дикларацишна, пачхьалкхан г1уллакхер д1аваккха шен т1едог1урга а, бахам а маьрша дуй тешо ца- вал веларг;
- Чиновникашан а, депутаташан а ца-магита пачхьалкха дакъа лацна компанишгах директори советях хила.
Дуьхьал ду нийсо ца-хиларна таронашца мохка гражданаши. Оха т1едождо:
- Х1усаманца а, медицининца а, транспортанца а, кхи г1уллакхашца а йолу чиновникаши а, депутаташи а г1олинаш д1аяха, «мигалкаш» даяха.
- Чиновникашна а, гражданашна а юкъара пенсин система яр, йоккха а, жима а бизнасан юккъера бакъонаш цхьабосса ца-хилар д1адаккха.
Дуьхьал ду къаьмнийн мостаг1аллан а, собаре цахиларан а. Оха т1едождо
- Къиза жоьп даллар т1е дожор къаьмнийн мостаг1алл а, этнически а, расийн а дискриминаци яшчарна
- Юккъера школан программан юкъаяг1итар урокаш къаьмнийн юккъера т1екере хилар (къаьмнийн юккъера коммуникаци).
Дуьхьал ду тоталитаризман а, сталинизман а. Оха т1едождо
- Юкъадалор къиза жоьп даллар т1е дожор старински а, большивитски а репрессиш бакъярна
- Пачхьалкх программа яр тоталитарни д1адахнарган толам бяш.
Х1унда оха къийсам латто бо?
Вайн заманан пачхьалкхан а дуьхьа- адаман а, гражданшан а бакъонаш хулуьтуш пачхьалкх хиларан дуьхьа.
Стеган корта-мукъаллашна а, бакъонашна а дуьхьа.
- Стеган дахаран къайле: юхаяздараш а, телефони къамелаш а, х1усаман корта-мукъаллашна а ларъяр.
- Лардар ма-луъу парг1хатонах ваккхарах;
- Хилаза ца-долу та1зарах ца-валита закьнехь доцу х1уманаш гражданшан лелош волу правоохранительни органа белхахо.
- Гарантиш хилитар парг1хатонах вакхинчигах1 хьакъ йолу хьалонаш хилитар.
Гражданши бакъонашна дуьхьа:
- Пикеташ а, митингш а, шествийш а, демонстрациш а яша уведомлении къепе хотта яр.
- Боьрша стаги а, зудчуна а бакъонаш нийса хилитар, зудчун дискриминаци а, ницкъ бар а д1адаккха.
- Парг1хато ярна кхолларна а, болх барна а некоммерчески цхьаьнакхетараши.
- Дуьйцийла йоццуш СМИ парг1хато ларъяр.
- Лааме къома юкъара юкъараллин телевидини яр
Димакратин дуьхьа.
- Харжамаш харцхьа ца-баккхитар, административни ресурс цера балхана т1яхьажитар.
- Т1едоьжна дакъа лацар массо партиш харжамийн комисин х1оттам кхоллуш.
- Аттачу яккхар политически парти регистрици.
- Политически партишна массо барамера законаш х1оттаден гуламшкара кхаьжнаш эцар киртиг лахадаккхар 3% кхаччалц.
Шен лаамехь йолу а, озабезаме доцу суьдан дуьхьа.
- Суьди коррупцинах а, ангажированностях а зен хилларш мукъабаккхар а, юхаметтах1оттор а.
- Ч1аг1дар суьдхой жоьпалл бакъо йоцуш суьдан сацамаш яхарна.
- Коьртера ц1индар суьдхойн корпус.
- Граждански контроль яр леррина г1уллакхна а, ницкъана а д1ах1оттамашна.
- Законша а, подзаконни акташ а д1аяхар, ФСБна а, ФСОна а, полицина а, кхечу ницкъан д1ах1оттамашна а бух боцуш алсам бакъонаш луш.
- Парламентан контроль а, парламентан таллараш а, юкъараллин организации контроль а хилитар.
Эвсара федерализман а, къаьмнийн политикан а дуьхьа.
- Федерации субъекташи бахархойга харжитар Совет Федерацин декъашхой.
- Российски Федерацин субъекташи куьйгалхо хоржуш хилар.
- Геополитически кхерам а, экологи бохам а, аьтто боцу климатан хьелаш а йолу регионашна пачхьалкхо г1о дар.
- Пачхьалкхо латтор мотташ а, Россиян халкъан культура а; рожехь йолу публикациш яра а, пачхьалкхан федеральни а, региональни а СМИно къамел дар Россиян халкъан мотташках.
- Къоман республик бахархошна гарантии хилар: таро ялар ше ненан моттех деша. Юккъера школях таро ялар лууш болчарна ненан мотт а, ненан литератур а 1амо.
Кхачаме долу меттигашкара 1едалан дуьхьа
- Юхахьажар законашка меттигашкара 1едалан кочатосуш долу барт боцу сацамаш.
- Меттигера барамега д1адалар бахаман налоган т1едеанарг, цаьрца цхьаьна нисбина сацамаш
Говзаллин эскаран дуьхьа
- Говзаллин эскар хилитар, ч1аг1ам барца вовшахтохуш а, ахча далар хьаладоккуш а, эскаран г1уллакхъхойна х1усам латтош а, дискриминаци яра кепара пенсин расчёт яр даякха.
- Армии д1ах1оттам а, армии дукхалла а, техникин г1ирс хилар а цхьаьнадог1уш дар бакъ долу кхерамашца.
Эвсара арахьара политикан дуьхьа
- Лардар мохк дийна хилар а, Росси маьршона юкъарахилар а доза цхьаьнадог1у мохкаршцарна.
- Росси а, Европи мохкаш а, Европейски союза а цхьаьна кхиар, визовый режим даякха.
- Россиян дакъа лацар шордар, халкъашна юккъера организацишках а, конференцишках а, цер нормативаш а, стандарташ а оьшуш йолу дер, пайде йолу дер мохк кхиарлях.
Cоциальни базаран экномикан дуьхьа
Хьолахойн долалларан корта-мукъалла дуьхьа.
- Массийн долахочун бакхонаш ларъяр- миноториарни акционерши а, квартираши долахочер а, юьртара ц1енош долахочер а, лаьттан дакъа долахочер а.
- Хьалан регистрации яра сихдар а, аттачу даккхар а.
Конкуренци дуьхьа
- Чекх са гуш кхайкхош дохар цхьаъ бен йоцу механизм хилитар кхочушдяш яккхийра ма-ярра йолу монополи харжаш.
- Интернетях1 зорба тохар хаам бяш ма-ярра йолу монополиши корпаративни харжаш.
- Та1зар ч1аг1дар административни дуьхьало яшчарна а, предпринимательшна та1ам бяшчарна а.
- Чекх са гуш кеп д1ах1отта яр монополи тарифш ч1аг1аяш, тариф йоккхахилар дяхкар инфлицин хьалхара мур локхаллца.
Керла экономикин политикан а, аьргаллин дозуш хилар дадакха дуьхьа.
Оьрсин экономика угар сиха йоккха хиларан 1алашонца оха программ кечъйо долахь долу ц1енош массийн дар «Латта-ц1енош- некъаш». Тахана России таро ю миллионан шен гражданашна, царн шейна а, цер берашна а, шен долах1 долу латта т1ехь ц1енош да. Тхуна хетта дала мега а, дала деза а массийна маьхза латта, нахан шен доьзалан ц1енош дейта. «Латта-ц1енош- некъаш» программ кхочуш йича хирду:
- Маьхза д1адалар латта гражданашна, шен ц1ено дейта, чоьхьарахьашт хилар кхи1яр а, сихина кхияр йолш йолу экономики а, шеен ц1онош дар бах1нях1 миллиона нахан болх метигаш а хилит.
- Инфраструктур хилитар гражданшна д1адел долу латта т1ях1: некъаш дар а, газ ялор а, электричество ялор а, хи латтор пачхьалкхан г1онца (коьртачу декъехь резервни фондер)
Долуш долу г1о дар жима а, юккъера а бизнасан
- Пачхьалкхан внебюджетни фонди страховой декхари ставк охьаяаккхар.
- Г1олинан кридит луш систем яр.
- «Халкъан базараш» яр- дукхаха йолу бакъо мехах латта схьаэца жиммачу бизнаси кооперативши базарашна.
- Екъа бакъона гаратиш хилитар мехах схьаэца аренде эцна йолу муниципальни х1усам а, бухар латта а.
- Йоккха а, аьргаллин а йоцург бизнашна охьадаккхар юкъара налоган т1едиллар.
Социальни декъадалар лахдар дуьхьа
- Шоръяр товарийн ларам а, дуккха бар товарийн барам а, г1уллакхш а хьаштонан тускари дахаран минимуме далор.
- Угара жима белх алапа а, юкъара алапна 50% далдар.
- Аьргаллин ресурсаш йохкан ахчи дакъенах баккхий нахан Фонд я.
- Алсамдаккхар пенсиш а, социальни г1онш а.
- Дуккха дар заь1апхой г1онш, заь1апхон болх меттигаш хилитар а, «дуьхьалонаш йоцу» г1аланаш хилита а.
Белхан бакъонши гараниш дуьхьа
- Йолуш йолу бакъо забастовкаш ярн.
- Ца-хилитар бакхарин болх
- Маьрша профсоюзащ яр а, профсоюзан лидерш д1а ца-бахар агарантиш хилитар.
Инвестициш яр адми капиталан
Дешар кхиар дуьхьа
- Маьхза юккъера а, г1ехьа лакхара дешар хиллитар.
- Дукха берийн бешаш хилита а, дошкольни учережденях х1ора беран меттиг хилитар а.
- Дошкольни учреждениши а, корматаллин училищи а, лакхара дешар заведениши хьехархойна алап дукхазза хьаладаккхар
- Коммерциализаци а, дешаран учрежденишках коррупци а ца-хилита.
Г1ехьа а дика а могушалла 1алашъяран дуьхьа
- Г1ехьа хилитар маьхза могушалла 1алашъяр стандарте дерзич маьхза г1уллакх дарра.
- Алапа хьаладаккхар медицинин белхлошна.
- Бахархошна т1едож дар маьхза диспансеризации яр.
- Ял даякха импортан башха молхашна а, медицинин г1ирсан а.
1илман г1о дар дуьхьа.
- Буьрса ларъяр дешначера интеллектан хьалан бокъонаш.
- Г1о дар кегийра дешначена.
- Ял даякха импортан 1илман таллама башха г1ирсан.
Оьрсийн культуре кхачо дуьхьа
- Культуранна а, исбаьхьаллана а ахча алсамдаккхар.
- Культуран объекташ юххах1 а, г1ехьа мехах1 а хилитар.
- Пачхьалкхан ахчица т1екхуьу т1аьхье юкъа оза культуран дахаран.
Гона ц1ано дуьхьа
- Юхакхолла Экологин Министерство.
- Юхаметтах1оттор пачхьалкхан экологически экспертизан институт.
- Дозанал дехьар чуцакхехьар лелийна ялла ядеран ягорг а, керла АЭС ца-яр а, ераш болх бин ялла АЭС эксплуатацер д1аякха.
«ЯБЛОКО» Росси граданашна программ ло, вай мохк кхиар новкъах1. Цу новкъа массо махканаш йоду, XXI б1ешерах1 лекхарчу барамера дуьнах1 шен гражданшан беркат хулуьтуш.
Вайн мохк тахана харжар бан беш бу:
- XXI б1ешерах1 кхиаре новкъах1 боьду а
- Я ша йодучу новкъа дабоьду иза , чукарчаш кхоалг1а дуьнена, бухар бу х1окъ б1ешерах1.
Иза харжар аша ба безаш бу, хьомсара харжамхой!
